Rękojmia czy gwarancja? Jakie mamy prawa gdy sprzęt się zepsuje lub nie działa prawidłowo?

(fot. Jarosław Ostrowski)

Często za nasz sprzęt muzyczny płacimy niemałe pieniądze, a zdarza się, że się on psuje. Czasem awaria wynika z właściwości danego egzemplarza. Większość z nas wie, że towar może być objęty gwarancją producenta, ale czy to jedyna i najlepsza droga by zareklamować wadliwy sprzęt?
Pamiętajmy, że w ciągu dwóch lat mamy możliwość skorzystania z rękojmi, gdy sprzęt nie działa prawidłowo.

Gwarancja czy rękojmia?

Raz warto skorzystać z rękojmi a czasem z gwarancji, ale mogą się zdarzyć sytuacje, że jednocześnie będziemy korzystać z obu instytucji, na co pozwalają przepisy zacytowane poniżej.

Art. 579. § 1. Kupujący może wykonywać uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji.
§ 2. Wykonanie uprawnień z gwarancji nie wpływa na odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi.
§ 3. Jednakże w razie wykonywania przez kupującego uprawnień z gwarancji bieg terminu do wykonania uprawnień z tytułu rękojmi ulega zawieszeniu z dniem zawiadomienia sprzedawcy o wadzie. Termin ten biegnie dalej od dnia odmowy przez gwaranta wykonania obowiązków wynikających z gwarancji albo bezskutecznego upływu czasu na ich wykonanie.

W przypadku rękojmi to klient wybiera, z jakiego wskazanego w przepisach uprawnienia chce skorzystać. Może to być odstąpienie od umowy, naprawa towaru lub jego wymiana. Do wyboru jest także pozostanie przy umowie sprzedaży, jednak przy obniżonej cenie w taki sposób, aby zniżka była proporcjonalna do wad przedmiotu. Pamiętać należy, że po wykryciu wady, należy niezwłocznie poinformować o niej sprzedawcę.

Co to jest rękojmia? Co to jest gwarancja?

Rękojmia to odpowiedzialność sprzedawcy za wadliwy produkt. Jak długo trwa? Zazwyczaj są to dwa lata. O rękojmi mówią przepisy kodeksu cywilnego – art. 556 i następne:

Art. 556. Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę fizyczną lub prawną (rękojmia).
Art. 568. § 1. Sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada fizyczna zostanie stwierdzona przed upływem dwóch lat (…).

Gwarancja to dobrowolne oświadczenie gwaranta, którym może być producent, sprzedawca, dystrybutor lub importer. Wystawca ustala zasady i warunki gwarancji. Może np. ustalić, że nie odpowiada za usterki mechaniczne, a jedyne działanie w razie usterki to naprawa towaru, bez możliwości wymiany na inny egzemplarz lub zwrotu pieniędzy.

Co to jest wada fizyczna?

Art. 556¹. § 1. Wada fizyczna polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. W szczególności rzecz sprzedana jest niezgodna z umową, jeżeli:
1) nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;

Upraszczając: gdy bębny nie bębnią, wzmacniacz nie wzmacnia, a saksofon nie wydaje z siebie dźwięku to mamy do czynienia z wadą fizyczną przedmiotu.

2) nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór;

Czyli na przykład pięknie wyglądający w sklepowym oświetleniu instrument po zakupie i w innym świetle nie wygląda już tak okazale.

3) nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia;

Kupując rzecz, informujemy o zamiarze jej używania w specyficznych warunkach, sprzedawca potwierdził, że to możliwe, a okazało się niewykonalne lub znacząco utrudnione.

4) została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.

Kiedy zakupiona rzecz jest niekompletna a zapłaciliśmy za całość.

Kto i kiedy może skorzystać z rękojmi?

Z przepisów dotyczących rękojmi może skorzystać każdy nabywca każdej rzeczy, czyli konsument będący osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej oraz osoba prawna (spółka, stowarzyszenie, fundacja etc.).
Sprzedawca może jednak wyłączyć uprawnienia z tytułu rękojmi wobec osób prowadzących działalność gospodarczą (a także osób prawnych).

Dla celów dowodowych takie wyłączenie uprawnień z rękojmi powinno być zawarte w umowie pisemnej. Zgodnie z art. 558 § 2 Kodeksu cywilnego wyłączenie czy ograniczenie rękojmi będzie bezskuteczne, jeżeli sprzedawca zataił podstępnie wady przed kupującym. By to stwierdzić, z reguły niezbędne są dowody czy to w postaci opinii biegłego, dokumentów czy zeznań świadków.

Rękojmia dotyczy każdej rzeczy: nowej i używanej.

Wyłączenie rękojmi bądź jej ograniczenie (np.: skrócenie) nie oznacza jeszcze braku jakichkolwiek uprawnień, bo w grę może wchodzić dochodzenie roszczeń np. z tytułu niewłaściwego wykonania zobowiązania (umowy).

Uprawnienia z tytułu rękojmi, czyli czego możemy żądać:

Art. 560. § 1. Jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca nie uczynił zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady.

Oświadczenie o korzystaniu z jednego z powyższych roszczeń powinno przygotować się na piśmie. Na kopii takiego pisma należy wziąć potwierdzenie jego złożenia u sprzedawcy, o ile sprzedawca nie wymieni nam rzeczy czy nie odda pieniędzy od ręki.

§ 2. Jeżeli kupującym jest konsument, może zamiast zaproponowanego przez sprzedawcę usunięcia wady żądać wymiany rzeczy na wolną od wad albo zamiast wymiany rzeczy żądać usunięcia wady, chyba że doprowadzenie rzeczy do zgodności z umową w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo wymagałoby nadmiernych kosztów w porównaniu ze sposobem proponowanym przez sprzedawcę. Przy ocenie nadmierności kosztów uwzględnia się wartość rzeczy wolnej od wad, rodzaj i znaczenie stwierdzonej wady, a także bierze się pod uwagę niedogodności, na jakie narażałby kupującego inny sposób zaspokojenia.

§ 3. Obniżona cena powinna pozostawać w takiej proporcji do ceny wynikającej z umowy, w jakiej wartość rzeczy z wadą pozostaje do wartości rzeczy bez wady.

Zakup na próbę?

W naszym systemie prawnym i naszej kulturze raczej trudno jest otrzymać produkt (towar) na próbę. Kiedyś funkcjonowały przepisy pozwalające zwrócić każdy zakupiony towar w ciągu 14 dni od dnia zakupu, jednak było to okazją do masowego, weekendowego korzystania z garniturów, sukienek czy kamer wideo, by utrwalić domowe święta i jednym z powodów zmiany przepisów.
Co do możliwości dostarczenie towaru na próbę to w Polsce praktycznie nie jest to praktykowane, ale wszystko zależy od dobrej woli sprzedawcy, a w praktyce pewnie także od wartości danej rzeczy, w końcu jazda próbna samochodem stanowi standard na rynku.

Zwrot towaru bez podania przyczyny?

Obecnie nadal możemy zwrócić towar bez podania przyczyny, ale tylko ten zakupiony przez telefon lub internet. W zależności od sklepu mamy na to minimum 14 dni (są sklepy gdzie mamy nawet 100 dni), warto jednak czytać regulaminy lub chociaż ich fragmenty dotyczące zwrotów.

Jeśli masz jakieś pytania na temat tego artykułu, chciałbyś dowiedzieć się więcej albo interesują Cię inne prawne kwestie, zapraszam do kontaktu.

Jarosław Ostrowski

Radca prawny, absolwent Wydziału Prawa i Administracji na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Ukończył też podyplomowe studia w zakresie Prawa Autorskiego w Instytucie Prawa Własności Intelektualnej na Uniwersytecie Jagiellońskim.
Od listopada 2016 roku realizuje w praktyce swoją muzyczną pasję – uczy się gry na perkusji w warszawskim Drumbum.
W latach 1997-2002 związany z wydawnictwem Muza SA, gdzie zorganizował biuro prawne spółki, prowadził sprawy z zakresu prawa autorskiego i gospodarczego.
Od 2002 roku prowadzi własną kancelarię prawniczą. W latach 2002-2004 współpracował z ITI (spółka mediowa, były właściciel TVN), W latach 2004-2013 odpowiadał za sprawy prawne w Legii Warszawa.
Specjalizacja: prawo cywilne, prawo handlowe, prawo pracy, prawo własności intelektualnej, ochrona danych osobowych.